D'PRINZIPPIEN

Wann de Vokal a, i, o, u viru méi Konsonante laang geschwat gëtt, da muss de Vokal duebel geschriwwe ginn:

Aacht, Kriibs, Gaass (däitsch: Gasse), kaalt Wieder, Daach (däitsch: Dach), 
Piisch, hie moolt, ootmen, du tuuts

Soss gëtt de Vokal  a, i, o, u nëmmen eemol geschriwwen:
virun engem oder kengem Konsonant gëtt de Vokal laang geschwat:

Bop, kloteren, Tut, mir haten, kal, A, Stad, Kaz, Dag (däitsch: Tag), Glas, siwen, 
schif, ni, blo, molen, du otems, tuten

viru méi Konsonante gëtt de Vokal kuerz geschwat:

Fritten, gutt, vill, Batz, Ball, kill, Monni, futti, Haff, Schmadd

Et gëtt meeschtens keen h geholl, fir ze verlängeren: 

Ram, Drot, Walen, Walsonndeg, Fön, Bün, Küler

D’Variant mam däitschen h ass méiglech bei Wierder, déi ouni h iwwer dem Liesen net gutt erkannt ginn:

Fernseh (nieft Fernsee), Hellseher (nieft Hellseeër)

A verschiddenen international gebräichleche Wierder oder Fachausdréck an och bei Nimm bleift den h och stoen:

Diphthong, Mittelohrentzündung, Rhythmus, Theater, Theema, Ohn, Rhäin

Et gëtt keen ie geholl fir e laangen i, mee en i oder en ii:

Libesroman, Zil, geziilt

Just bei däitsche Wierder mat bleift och deen :

Nieren, schmieren, Regierung

Bei zesummegesate Wierder ginn d’Deeler eenzel gekuckt: 

Alstad, Molstonn 

En eventuelle Fouen-s (den s, deen d'Deeler vun engem zesummegesate 
Wuert verbënnt) gëtt net gezielt, fir de Vokal ze verduebelen: 

Spidolsplang, Radiosprogramm, Futtballsmatch

Déi Reegelen zielen och fir ä, ö, ü: 

üben, geüübt, prägen, gepräägt, blöd, de Blöödsten

E Suffix oder e Prefix gëtt gekuckt ewéi en onofhängegen Deel vun engem zesummegesate Wuert:

Mod – Modchen (den o ass laang, e muss net verduebelt ginn, well just den eenzele Konsonant d consideréiert gëtt, den ch vum Suffix net)
Af – Äffchen (den f muss verduebelt ginn, well de Vokal kuerz ass)

Hei eng Lëscht mat deene wichtegste Suffixen:

-chen: Märchen, Ham – Hämmchen, Trap – Träppchen, Tut – Titchen
-bar: strofbar
-haft: narhaft
-lech: änlech, nämlech, üblech, wotlech berufflech, friddlech, männlech, ongemittlech, zimmlech
-lecht: nämmlecht
-lek: Trap – Träpplek
-ling: Libling, Schädling
-los: wallos
-nes/-nis: Erlabnes/Erlabnis
-sam: rotsam
-schaft: Grofschaft, Komerodschaft

AUSNAMEN 

De Vokal an de Prefixen do-, no-, of- a vir- gëtt laang geschwat an net verduebelt:

dobleiwen, nobréngen, nostoen, ofginn, ofmaachen, virdrun, virgoen, virmaachen

Och de laang geschwate Prefix ur- bleift onverännert:

Ursaach, ursprénglech, Urteel, verurteelen

Bei ville kuerze Wierder gëtt de Vokal kuerz geschwat, obschonns nëmmen 
ee Konsonant hannendru steet:

an, am, him, op, ob, um, vum, net, dem, der, des, es, en, et, mat

Dat ass och esou bei Virsilben: 

an-, ëm-, ver- , on-, op-, zer- 

A bei importéierte Wierder: 

Bus, Job, Chip

1  2  3  4 

(um Site vum LOD)